zz99a1a1

3ος αι., λίγα πράγματα

Το παλαιότερο δείγμα εκκλησίας που φιλοξενεί το παλαιότερο δείγμα χριστιανικής ζωγραφικής βρίσκεται στη Συρία. Είναι απλό σπίτι που μεταποιήθηκε. Μια δεξαμενή σ' ένα δωμάτιο χρησίμευε ως βαπτιστήριο, πράγμα που δείχνει τη σημασία του μυστηρίου για να μυηθεί κανείς στη νέα θρησκεία. Τώρα, η κατασκευή είναι υπό την κατοχή της ISIS, όμως οι νωπογραφίες διατηρούνται στο Yale. Εκεί βλέπουμε τον Χριστό να περπατάει πάνω στο νερό, να γιατρεύει τον παράλυτο, και εδώ-εκεί βλέπουμε --κάπως-- τον Καλό Ποιμήν:

Μια ανατολική εικαστική αντίληψη, γραμμική κι επίπεδη.

Ζωγραφική στο Βυζάντιο τον 4ο αι., ((παλαιο)χριστιανική)

                                       Ε, ζωγραφική θα 'ταν, αφού δεν μπορούσε να 'ναι γλυπτική.                 Η γλυπτική ήταν συνδεδεμένη με τους παγανιστές. 

Τίποτα ιδιαίτερο, πραγματικά. Σημαντικό ναι, αλλά όχι ιδιαίτερο, ακόμα. Τώρα το έδαφος προετοιμάζεται, η πόλη της Κωνσταντινούπολης διαλέγεται σχετικά ανυποψίαστη για να βαρύνει από εκκλησίες --με συμβολικά καπέλα που στο εσωτερικό οι ψηφίδες τους μου προκαλούν μια κάποια φαγούρα-- και καλλιτεχνικά εργαστήρια, από τα οποία θα διαδίδονται οι τάσεις της τέχνης μέχρι τα πέρατα.

Παρόλο τον θρίαμβο του Χριστιανισμού σε νομικό πλαίσιο,  η τέχνη της νέας θρησκείας αδρανεί --με την εξαίρεση των τοιχογραφιών στις κατακόμβες και των επιτύμβιων επιγραφών σε tabula ansata, (που είναι κάτι μακρόστενες τάβλες με πτερύγια), και στους καμαροσκέπαστους τάφους της Θεσσαλονίκης, και αργότερα στα νεκρικά παρεκκλήσια της Αιγύπτου. Η μνημειακή τέχνη δηλαδή, αδρανεί.
Οι κατακόμβες χρησιμοποιούνται για ταφή έως τις αρχές του 5ου αι. *
Ως εδώ, προφανής είναι η τοποθεσία του συνόλου παραγωγής αυτής της τέχνης. Η συνήθεια αυτή, της διακόσμησης των τάφων, δεν είναι καινούργια, αλλά πάρθηκε από τους ειδωλολάτρες.

                Μέχρι τον 5ο αι. δεν αλλάζει η θεματική. Γι' αυτό πρέπει να δούμε τι θα βλέπουμε για 3 αιώνες. Τα θέματα περιλαμβάνουν: φύση και αγροτικές εργασίες, σκηνές από Παλαιά και Καινή Διαθήκη, χριστιανικά σύμβολα, και κάτι απ' τον παγανιστικό κόσμο, όπως τον Ορφέα. Όλα αυτά με λίγες μορφές, σε ανοιχτά φόντα, με κοφτές πινελιές.
Το θέμα του Ορφέα, =αλληγορική παράσταση του Χριστού, εκχριστιανίζεται σταδιακά περισσότερο. Στην κατακόμβη της Δομιτίλης παρουσιάζεται να παίζει τη λύρα του και να ημερεύει διάφορα ζώα, ενώ στην Μαρκελλίνου και Πέτρου τον περιτριγυρίζουν έξι πρόβατα.
Από αυτό το σημείο αρχίζει μια επιλεκτική διαδικασία προς το παγανιστικό παρελθόν. Άλλοτε απορρίπτεται, άλλοτε αξιοποιείται. Και οι δυο είναι πράξεις προσπάθειας να τραφεί το χριστιανικό δόγμα.
Το παγόνι συμβολίζει την αθανασία. Γιατί; Επειδή οι χριστιανοί σφετερίζονται την αρχαιοελληνική αντίληψη ότι η σάρκα του δεν σαπίζει μετά το θάνατο.
Στην κατακόμβη της Αγίας Πρισίλας, βρέθηκαν ελληνικά γράμματα --περίεργο ε; Το μέρος όπου βρέθηκαν ονομάστηκε Capella Greca, ελληνικό παρεκκλήσι.
Χριστογράμματα. Πολλά, πάρα πολλά από δαύτα...

              Πρακτικά: Επιδιώκουν να γίνουν Καταληπτές οι βασικές αλήθειες του χριστιανισμού, :πίστη αγάπη ελπίδα σωτηρία:, να Διαδοθούν, και να Αποκρυφτούν από τους διώκτες.
Τιμούν και Μνημονεύουν τους μάρτυρες-αγίους, τους Λατρεύουν ως Μεσολαβητές της Σωτηρίας των πιστών.

              Η τέχνη που ανθίζει στη Ρώμη και στην επικράτειά της την περίοδο που εμφανίζονται τα χριστιανικά θέματα είναι κλασικής και ελληνιστικής αισθητικής. Παλαιοχριστιανικά όμως, αναπτύσσεται μια καινούργια, διαφορετική αισθητική, που ακολουθεί την ρωμαϊκή της εποχής ή πιο τοπικών παραγόντων, έχοντας όμως κάποια πολύ βασικά ξένα χαρακτηριστικά:
♥ορθάνοιχτα μάτια
♥σχηματοποίηση φόρμας
♥έλλειψη όγκου μορφής
♥αναγωγή σχημάτων σε ένα επίπεδο
♥αδιαφορία για απόδοση υλικής πραγματικότητας


              (Η υποχώρηση της κλασικής αισθητικής είχε προηγηθεί του χριστιανισμού, σε επαρχίες όπως η Αίγυπτος, η Γαλατία, η Μ. Βρετανία, η Συρία, και η Μικρά Ασία, κι αυτό γιατί παρόλο που ακολουθούσαν τα πρότυπα, το έκαναν με δικό τους τρόπο, επειδή απευθύνονταν σε διαφορετικά εκπαιδευμένο στην καλαισθησία κοινό. Κυρίως οι ανατολικές επαρχίες, οι οποίες είχαν επηρεαστεί από την αρχαία Μεσοποταμία, είναι αυτές που μεταμόρφωσαν δραστικά τις κλασικές ποιότητες.)

σύμπλεγμα τετραρχίας 300~
χοντροκομμένες μορφές, διακρίνω ακόμα το τούβλο του πορφυρίτη άγλυφτο,
παράδειγμα επαρχιακής αντιμετώπισης

αψίδα Κωνσταντίνου 315
κανένα χριστιανικό στοιχείο
spolia: ανάγλυφοι πίνακες από μνημεία Τραϊανού, Μάρκου Αυρήλιου, Αδριανού
& νέα τεχνοτροπία, που χαρακτηρίζει επαρχιακά εργαστήρια, "βίαιη"
Ο Watkin λέει, 'οι γλύπτες του Κων/νου δεν ενδιαφέρονταν για τη ρεαλιστική παρουσίαση, που σήμαινε τόσα πολλά για τους ελληνιστικούς καλλιτέχνες, αλλά για ένα είδος συμβολικής έκφρασης ιστορικών και, εν ολίγοις, χριστιανικών αληθειών'.

Santa Costanza 350~ Ρώμη

λευκό φόντο, putti, βλακείες πουλιά κλπ

μοτίβα, μπλα-μπλα καθαρής διακόσμησης

ο πρώτος Χριστός!!!;;;

Mausoleum of Galla Placidia 425 Ραβένα 

Santa Croce, κήπος της Εδέμ & σταυρός θόλου

ααααχ, η τέχνη της αυλής
στην πιο μελιστάλακτη
φυσικότητά της

               Ο Ευσέβιος γράφει την Εκκλησιαστική Ιστορία. Φαίνεται ο πρώτος έμπρακτος κληρονόμος της ρωμαϊκής ιδέας της οικουμενικής δύναμης, που αντιτίθεται στον ανοργάνωτο βάρβαρο υπόλοιπο κόσμο, καθώς στο έργο του, ο αυτοκράτορας γίνεται ο επίγειος παντοκράτορας.
Γράφουν κι άλλοι, όπως ο Συνέσιος, κι ο Θεμίστιος, ο Νανζιανζηνός κ.ά.κ.κ.κ.

Πώς παραλαμβάνουμε τη Ρώμη από τον 3ο αι. 
Τον 3ο αι., με την κρίση, μπόλικοι επαρχιώτες συρρέουν στη Ρώμη, ενώ περιφερειακά δημιουργούνται μικρότεροι οχυρωμένοι οικισμοί-πόλεις, αντικαθιστώντας τις ανοιχτές πόλεις. Άλλος ένας λόγος αστυφιλίας, είναι η Pax Romana. Η Urbs Aeterna παραμένει η πόλη με τον περισσότερο πληθυσμό ως τον 19ο αι. Ο Claudius Gothicus πεθαίνει το 270 από την πανούκλα του Κυπρίου που θερίζει από τα μισά του αιώνα.
___________________________________________________>

Οι αυτοκράτορες και η σχέση τους με την τέχνη και σε σχέση με ό,τι αφορά την χριστιανική τέχνη, άμεσα.

*αναφορικά έως 379 (προς το παρόν)*
♥Κωνσταντίνεια δυναστεία 306-363
Ιουλιανός ο Παραβάτης ! 361-363
♥Ιοβιανός 363-364
♥Βαλεντινιάνεια δυναστεία 364-379

Στα 379 αρχίζει χρίζεται αυτοκράτορας ο Θεοδόσιος Α' (έως 395), ξεκινώντας μ' αυτόν η ομώνυμη δυναστεία. Ο θεσμός της Τετραρχίας έχει επαναφερθεί τότε.

Ο χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία του κράτους το 380, με το Cunctos Populos, ή αλλιώς Διάταγμα της Θεσσαλονίκης. Αργότερα την ίδια χρονιά, μετά από σοβαρή για τη ζωή του ασθένεια, βαπτίζεται.
Το 390 μεταφέρει στην Κων/πολη αυτόν εδώ τον ωραίο οβελίσκο.
Προς τιμήν του χτίστηκε επίσης θριαμβική αψίδα, απ' την οποία σώζεται μόνο η ιδέα.

Κατά της παλιάς θρησκείας:

Το 381 κλείνει το μαντείο των Δελφών. Ο Ζώσιμος εξιστορεί πώς η ανιψιά του Θ. Α' Σερένα βεβήλωσε τις Εστιάδες Παρθένες. Επηρεασμένος από τον Αμβ-
ρόσιο έκδωσε τα διατάγματά του. Απαγόρεψε ακόμη και να επισκέπτεται κανείς ειδωλολατρικά ιερά. Και τα έκλεισε. Παρόμοια αποφάσισε (ή αυτός ή ο Gratian) και για εδώ: Βωμός της Νίκης.

 https://en.wikipedia.org/wiki/Christian_persecution_of_paganism_under_Theodosius_I

(Codex Theodosianus )

Υ.Σ.: Στα διατάγματά του ο Θ. Α' κατήργησε επίσης τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ως συνήθεια παγανιστική...

~
Στη Δύση, αυτοκράτορας στέφεται ο γιος του Θ. Ονώριος, που κυβερνά από το 393 έως το 423. Βέβαια, καθώς δεν ήταν ούτε 10 χρονών όταν παρέλαβε το θρόνο, την εξουσία ασκεί ο magister militum Στιλίχων, μισός Βάνδαλος στην καταγωγή, ο οποίος πάντρεψε τον αυτοκράτορα και με τις δύο κόρες του, Μαρία και Θερμάντια.
Επί της βασιλείας του για πρώτη φορά μετά από αιώνες πολιορκείται η Ρώμη, (από Βησιγότθους με επικεφαλής τον rex Αλάριχο Α') η οποία παρόλο που δεν είναι πρωτεύουσα, κατέχει μια σημαντική θέση στον πολιτισμό σα πόλη.
Στα 400 συναινεί ώστε να επανεγκατασταθεί ο βωμός της Νίκης.
Το 1880 ο Jean Paul Laurens θα τον ζωγραφίσει σα νεαρό αυτοκράτορα με κατακόκκινη κι όχι πορφυρή-μοβ toga.

Το 395 στέφεται και ο Αρκάδιος, ο άλλος γιος του Θεοδόσιου, στην Ανατολή. Ο Κλαύδιος Κλαυδιανός έγραψε το In Rufinus, ο οποίος Rufinus ήταν αυτός που ασκούσε την εξουσία αντί του αδύναμου Αρκάδιου. Κυβερνά μέχρι το 408.

Κουτσομπολιά εποχής

Η σύζυγός του Aelia Eudoxia τα είχε κάνει πλακάκια με τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, και συγκάλεσε ολόκληρη σύνοδο για να τον εκθρονίσει, το 403 --τι σύνοδο, το αποτέλεσμα μιας συνωμοσίας ήταν. Αυτός την μισούσε αυτήν και το κούρεμά της, το οποίο ήταν φράντζα, χαρακτηριστικό κούρεμα εταίρας δηλαδή. Την μισούσε για την υπερβολή στο πώς ντυνόταν. Μωρή Ηρωδιάδα της έλεγε, από μέσα του· όχι ότι απ' έξω του δεν την έκρινε, αφού είχε εκφωνήσει και λόγους εναντίον της. «πάλιν Ηρωδιάς μαίνεται, πάλιν ταράσσεται, πάλιν ορχείται, πάλιν την κεφαλήν Ιωάννου ζητεί λαβείν επί πίνακι», αναφερόμενος στον Ιωάννη τον Βαπτιστή ο οποίος αποκεφαλίστηκε. Η σύνοδος πραγματοποιήθηκε με επιθυμητά αποτελέσματα. Ανυπόμονα περίμενε την επόμενη μέρα οπότε και θα συλλαμβανόταν ο Ιωάννης. Το βράδυ εκείνο, αποσύρθηκε τελευταία στην κάμαρά της στο βασιλικό παλάτι. Φόρεσε την πορφυρή νυχτικιά της με τα πολύτιμα πετράδια, και κάθισε στο περβάζι να συλλογιστεί την επιτυχία της. Ξαφνικά, ο κόσμος σείστηκε. Αμέσως κατάλαβε πως ήταν σημάδι Θεού, σχεδόν λιποθύμησε απ' το φόβο της, κοίταξε τον ουρανό, το Ουράνιο Βασίλειο, ο φόβος της μπλεκόταν με κάποια --παράξενη όπως της φάνηκε-- αμφιβολία. Όμως ναι. Ήταν η οργή του θεού. Έπιασε το πρόσωπό της πανικόβλητη, τράβηξε τη φράντζα της απελπισμένη. Μήπως δεν έκανε καλά; Μήπως ήταν υπερβολική; Την επόμενη, θα αποκάλυπτε αυτή την ανησυχία στον Αρκάδιο. Πώς θα περίμενε ως αύριο; Η αυτοκράτειρα άφησε το δωμάτιό της τα χαράματα. Τριγυρνούσε στο παλάτι, και πίσω απ' τον ώμο τους οι υπηρέτες την παρατηρούσαν να χάνει τον σταθερό της βηματισμό, που χρησιμοποιούσε για να κρύψει την αναστάτωσή της. Όταν είδε όμως τον άντρα της, αργότερα μες στο πρωινό, πήρε μια απόφαση που ξάφνιασε ως και την ίδια. Θα περίμενε ως την σημερινή σύλληψη. Ως το απόγευμα ήταν πολύ ανακουφισμένη με την έκβαση αυτής της θεόπνευστης ιδέας. Ο κόσμος τάχθηκε υπέρ του Ιωάννη απροκάλυπτα κατακρίνοντας την αυτοκρατορική διαταγή. Η απειλή αυτή, το χάος, ο λαός που είχε τη δική του βούληση, ο Θεός που συμφωνούσε με το λαό, ήταν τρομερό, αισθανόταν μόνη, αισθανόταν οργή, απογοήτευση. Ήξερε τώρα πως έπρεπε να πείσει τον αδύναμο Αρκάδιο να απομακρύνει, να εξορίσει τον Χρυσόστομο, αλλά η μόνη της επιλογή ήταν να ανακληθεί ο Χρυσόστομος στο θρόνο του. Η αφορμή όμως ήρθε. Όταν στήθηκε μια προτομή της δημόσια, ο Χρυσόστομος βρήκε τρόπο να παραπονεθεί, πικάροντας πάλι την αυτοκράτειρα, δοκιμάζοντας την εξουσία της. Ο Αρκάδιος υπέγραψε τη διαταγή της,της εξορίας του. Και αυτός πέθανε πριν φτάσει στον Καύκασο.

* ιστορία  φανταστική βασισμένη σε αληθινά γεγονότα

Ο Ωριγενής Αδαμάντιος μάλλον αυτο-ευνουχίστηκε, παίρνοντας λίγο κυριολεκτικά το χωρίο 19:12 Κατά Ματθαίον.

Η Σερένα, γυναίκα του Stilicho, κατηγορείται ότι συμμαχεί με τους Γότθους, και η ξαδέρφη της, Γάλα Πλακιδία συμφωνεί να την θανατώσουν. 


Όταν ο Θεοδόσιος πέθανε τον Ιανουάριο του 395, από ένα πολύ άσχημο οίδημα, ο Αμβρόσιος έγραψε ένα πανηγυρικό λόγο, αρκετά ερωτικό, αποθεώνοντάς τον για τις πράξεις του, σε στυλ 'αντίο, αγαπημένε, θα τα πούμε στον Παράδεισο', πράγμα που επιβεβαιώνει το γεγονός ότι δεν παντρεύτηκε ποτέ. Λολ.